مطالعه رسوبات آبرفتی محدوده های مس منطقه دلفاردکرمان برا ی اندازه گیری عناصر سمی و جزئی با رویکرد زیست محیطی

محدوده دلفارد که در بخش مرکزی استان کرمان قرار دارد شهرت خود را از معادن و ذخایر بزرگ مس در حوالی 30 کیلومتری شمال سبزواران(جیرفت) به دست آورده است. این ناحیه در برگیرنده روستاهای رزشیرین، خرم شاهی، اکبرآباد،درمزار، مدین، دل کوشدان، کلدان، چاه مزنگان و باغ نیری و قسمتی از کوه های جبال بارز، بهرآسمان، هزارشاه، زوارک و کوه خونرنگ و رودهای دلفارد، کنار و سرنرآب، و در محدوده طول جغرافیایی ? 0 ?36 ?57 تا ? 0 ?39 ?57 و عرض جغرافیایی ? 0 ?56 ?28 تا ? 0 ?59 ?28 واقع شده است. ناحیه مورد مطالعه از نقطه نظر زمین شناسی در خرد قاره ایران مرکزی، زیر پهنه بلوک یزد و در محدوده کمان ماگمایی تتیس جوان (ارومیه- بزمان) قرار دارد. به طور کلی در منطقه مورد مطالعه و مناطق اطراف آن سه دسته سنگ دیده می شود. دسته اول: شامل مجموعه گرین شیست، مرمر، کنگلومرا، ماسه سنگ و شیل متعلق به پالئوزوییک می باشد. دسته دوم: گرانوتوئیدها و گابروهای ژوراسیک فوقانی و دسته سوم: شامل توده های آذرین و سنگ های رسوبی متعلق به ائوسن و الیگوسن می باشد. بزرگترین کمربند مس شناخته شده ایران همراه با زون ولکانیکی – پلوتونیکی ارومیه – دختر است. کانسار مس پورفیری سرچشمه که بزرگترین معدن مس ایران و از جمله معادن مس مهم دنیا محسوب می شود، بر روی همین زون واقع شده است در این کمربند منابع مختلف فلزی به وفور وجود داشته که در این میان مس از مهمترین فلزاتی است که به خوبی از این کمربند تبعیت می نماید.دنیا سال هاست که به سمت ارزیابی زیست محیطی معادن پیش رفته است و کشورهای بزرگ دنیا بدون ارائه ارزیابی های معتبر اجازه عملیات اکتشاف را در هیچ نقطه ای صادر نمیکنند. در کشورهای در حال توسعه نیز این نگاه در حال تحول است و خوشبختانه بررسی های ابتدائی اعمال می شود.نمونه برداری از سازندهای منطقه نشان داد با وجود کانسارهای معدنی متعدد و متنوع در منطقه، می توان نقش آلایندگی موثری را به آنها نسبت داد. از سوی دیگر هرچند که نقش فرسایش سازندها در آلایندگی ها بسیار کم است ولی باید در محاسبات آلایندگی منطقه حتمأ مورد محاسبه قرار گیرد. در اندازه گیری میزان عناصر در منطقه دلفارد به روش آنالیز شیمیایی مشخص گردید که میزان برخی عناصر سمی و خطرناک بسیار بالا است به گونه ای که از حد استاندارد جهانی فراتر است و حتی در برخی نمونه ها تا چندین صد برابر حدود مجاز بیان شده در استانداردهای جهانی می رسد. طبیعتأ فرآوری ماده معدنی مس در منطقه دلفارد با تغلیظ ترکیبات مورد نظر همراه است. این امر آورده مالی بالایی را برای سرمایه گذاران و مردم منطقه به همراه دارد. از طرفی تغلیظ خاک به عناصری نظیر مس و روی میزان سایر عناصر را در باطله بالاتر می برد. اما در موقعیت کنونی با پایین بودن میزان عناصری نظیر کروم، مولیبدن، نیکل، سرب و زیرکونیوم انجام فعالیت های معدنی در منطقه پیآمد زیست محیطی در بر نخواهد داشت.